Prof. Dr. Avni Zafer ACAR
  Güncelleme: 24-03-2024 16:39:00   10-03-2020 22:57:00

Bu krizden fırsat çıkar mı?

 

ABD ve Çin arasında artık aleniyet kazanmış ticaret savaşların etkileri hakkında henüz tam bir mutabakat sağlanamamışken aniden baş gösteren Corona virüsü salgını ve petrol fiyatlarında görülen ani düşüş uluslararası ticareti derinden etkilemeye başlamıştır.

Aramco’nun yaptığı indirim ile tetiği çekmesinin ardından petrol fiyatlarında yaşanan düşüşte WTI (West Texas Intermediate) fiyatları bir gecede % 33 düşüşle 27,59 dolara, Brent petrol fiyatları ise % 30,33 düşüşle 31,54 dolara kadar geriledi. İlk şokun ardından gelen düzeltmelerle petrol fiyatları bugün (10.03.2020) itibariyle WTI 33 $, Brent ise 36 $ civarında seyretmektedir.

Kısacası Dünya ticareti ve onu destekleyen uluslararası lojistik üzerine bir analiz yazısının içerebileceği tüm olumsuzlukların gündemde olduğu günleri yaşıyoruz.

Öncelikle petrol fiyatlarındaki düşüşün ülkemize olası etkilerini gözden geçirelim. Dış ticarette en büyük ortağımız bilindiği üzere AB ülkeleridir. Aşağıda 2018 yılı verilerine göre ilk on (10) dış ticaret partnerlerimize yaptığımız ihracat miktarları ve ilgili veriler görülmektedir. Görüleceği üzere bu on ülkeye yaptığımız ihracat toplam ihracatımızın %48.27’sine denk gelmektedir. Bu on ülke ile yaptığımız dış ticarette 7,7 milyon $ net ihracatçı pozisyonunda bulunmaktayız ve ticaret hacmimiz giderek büyümektedir. Bu rakamlara Romanya (11), Rusya Federasyonu (12), Polonya (13) ve Bulgaristan’ı (17) da eklediğimizde Avrupa’nın dış ticaretimizdeki ve dolayısıyla ekonomimizdeki yeri ortaya çıkmaktadır. Üstelik bu ülkelerle olan ticaretimiz net ithalatçı durumda olduğumuz Rusya Federasyonu bağlamında %13 azalırken net ihracatçı olduğumuz diğer üç ülkeyle sırasıyla %6, %10 ve %11 oranında büyümektedir.

 

 

Sıra

Ülke

İhracat ($)

Ticaret dengesi ($)

İhracatımızdaki payı (%)

2014 – 18 dönemi büyüme (%)

1

Almanya

16,137,388

-4,269,906

9.6

2

2

İngiltere

11,107,336

3,661,229

6.6

1

3

İtalya

9,560,597

-595,072

5.7

8

4

Irak

8,346,276

6,925,843

5.0

-5

5

ABD

8,304,672

-4,073,009

4.9

9

6

İspanya

7,708,490

2,216,036

4.6

13

7

Fransa

7,293,603

-119,422

4.3

4

8

Hollanda

4,760,826

1,456,245

2.8

9

9

Belçika

3,950,970

379,525

2.4

8

10

İsrail

3,894,506

2,180,151

2.3

8

 

Toplam

81,064,664

7,761,620

48.27

 

 

 

Çin’in her türlü gayretine rağmen Avrupa pazarına daha hızlı erişmek maksadıyla yürürlüğe koyduğu OBOR (one belt, one road) projesinden beklenen hasılanın halen elde edilemediği bir dönemde ortaya çıkan ABD – Çin ticaret savaşı ve Çin merkezli Corona virüsü meşhur tarihi İpekyolu’na arzulanan canlılığı kazandıramamıştır. Bu durum gerek mesafe anlamında yakınlık, gerek near-shoring / off-shoring üretim anlamında odak ülkelerden birisi olması ve gerekse resmi verilere göre halen Corona virüsünden olumsuz şekilde etkilenmeyen bir ülke olarak Türkiye’ye birçok fırsat sunmaktadır. Bu konuda yapılan bir araştırmada Türkiye, Çin ekonosindeki daralmadan olumlu olarak etkilenecek ülkeler arasında sayılmıştır. Üstelik ekonomik dengelerimizdeki çeşitli problemler nedeniyle petrol fiyatlarındaki düşüş pompa fiyatlarına yansımazken Avrupa pazarı taşımacılarımız açısından büyük bir maliyet avantaj sağlamaktadır. Ancak bu noktada petrol gelirleri girdilerinin çoğunu oluşturan ülkelerde yaşanacak ekonomik daralmanın uzun vadede ortaya çıkartacağı problemler gözden kaçırılmamalıdır. Özellikle uluslararası ticaret üzerine olan olumsuz etkisi şüphesiz bizi de etkileyecektir. Bunun yanında virüsün etkisi nedeniyle azalan dış ticaret topyekün bir bir paranoyaya dönüşürse mevcut ihracat pazarlarımızdan elde edeceğimiz gelirlerin azalması ihtimali de söz konusudur. Ayrıca bu krizin yaz aylarında tüm dünyada turizm ve bağlantılı taşımacılık sektörünü etkileyeceği görülmektedir. Bu bağlamda yaşayacağımız döviz kaybı ancak ihracat gelirleri ile karşılabileceği gözden kaçırılmamalıdır

 

Tüm bunların yanı sıra krizin içindeki fırsatı değerlendirebilmemiz için de yapmamız gereken birçok ev ödevimiz bulunmaktadır. Kanaatimce önemli olan bazılarını aşağıda sıralamak istiyorum.

 

* Öncelikle ve özellikle Brexit süreci sonunda AB.den ayrılmış İngiltere ile derhal imtiyazlı ticaret anlaşmaları yapmak için tüm gayretler seferber edilmelidir.

* Avro bölgesinde (Eurozone) yer almaması nedeniyle nispeten kur avantajı sağlayan Polonya, Romanya ve Bulgaristan ile ticaretimizi artıracak girişimlerde bulunulmalıdır.

* Türkiye’nin AB için ne kadar önemli bir ticaret ortağı olduğunu Corona virüsü bağlamında güvenli olması ve konum yakınlığı bağlamında vurgulayan kampanyalar başlatılmalıdır.

* Küresel ticaretteki yavaşlamayı ve gümrük kapılarındaki gecikmeleri de dikkate alarak tarım (özellikle organik tarım) ve tekstil sektörleri başta olmak üzere yerli üretimin teşvik edilmelidir.

* Çeşitli sektörlerde AB.nin önemli tedarikçilerinden olan İtalya’nın Corona virüsünden en çok etkilenen üçüncü ülke olması nedeniyle özellikle girdi açısından dışa bağımlı olmadığımız sektör ürünlerinde Avrupa pazarına adeta çıkartma yapılmalıdır.

* Sağlık açısından her türlü koruyucu önlemin alınmasının yanı sıra bunların özellikle bir propaganda aracı olarak kullanılması yoluyla ticaretimize katkı sağlanmalıdır.

* Taşımacılık firmalarımız Corona virüsü ve çevresel hassasiyet bağlamında reklam ve tanıtım kampanyalarına başlamalı. Ancak bundan da önemlisi bu konularda gerçekten ses getirecek gerçek girişimlerde bulunmalıdırlar.

* Çevresel hassasiyetler ve virüs bağlamında insan hareketlerinin ortaya çıkartacağı riskleri de dikkate alarak konteyner taşımacılığına özel bir önem verilmelidir.

Yukarıdaki gerekçeler ve belli bazı ev ödevlerinin yapılması kaydıyla,

Evet..!

Bu krizden bir fırsat çıkabilir.

 

Prof.Dr. A.Zafer ACAR

  • Bu yazı 15861 defa okunmuştur.
  FACEBOOK YORUM
Yorum

  YAZARIN DİĞER YAZILARI

HABER ARŞİVİ
Tüm Anketler
Web sitemize nasıl ulaştınız?
BİZİ TAKİP EDİN
YUKARI