Geleceğin mesleği “Lojistik”

Bu noktada yazılarıyla Aralık 2013’den bu yana gazetemizin bir parçası olup halen İstanbul Bilgi Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler Fakültesinde Dekan ve aynı fakültenin Lojistik Yönetimi Bölüm Başkanı olarak görev yapmakta olan Prof.Dr. A.Zafer ACAR ile bir röportaj gerçekleştirdik.

Zafer hocam, merhaba.

Davetimizi kabul ettiğiniz teşekkür ederiz.

Malumunuz YKS sonuçları açıklandı. Dolayısıyla tercih dönemi başladı ve bu sene sınava giren üniversite öğrencisi adaylarının heyecanı da başka bir boyuta taşındı.

Sizin hem kamudaki mesleki tecrübenizin hem de akademik odağınızın lojistik olması nedeniyle konuyla ilgi görüşlerinizi birkaç soru çerçevesinde almak istiyoruz.

Şöyle ki, Pandemi, modern yaşam koşulları ve zaman darlığı gibi sebeplerle birlikte insanların online alışverişe bakışı da lojistik ve tedarik zinciriyle ilgili fonksiyonları kullanım frekansı da değişti. Bu durum tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de lojistik sektörüne ekstra bir yük bindirdi. Bununla birlikte lojistik sektörünün algısı ve ona bakış açısı da oldukça değişti ve açıkçası popülaritesi de oldukça arttı. Ancak konuyla ilgili diğer uzmanların da dile getirdiği üzere lojistik de değişiyor. Günümüz lojistiği sahada daha dijital ve daha analitik bir yapıya dönüşürken aynı zamanda işletmeler için daha stratejik bir konumda yer alıyor. Sonuç olarak bu yeni yaklaşıma uygun altyapısı olan çalışanları kendisine çağırıyor.

Peki sizce lojistik sektöründe özellikle hangi pozisyonlarda/alanlarda yetişmiş insan gücüne ihtiyaç var ya da olacak?

Merhabalar,

Öncelikle davetiniz için ben çok teşekkür ederim. Lojistiğe gönül verecek gençlere her ne şekilde olursa olsun faydalı olabilmek bana büyük bir mutluluk veriyor.

Sorunuza geçersek, sadece Pandemi değil aslında 1990’lardan itibaren başlayan küreselleşme trendi ile gelişen bilişim ve ulaşım teknolojilerinin bir sonucu olarak hızla gelişen e-ticaret ve çevrimiçi alışveriş ortamında, lojistik sektörü küresel ekonominin kritik bir bileşeni haline geldi. Sonuç olarak, lojistik sektöründe sistem, süreç ve yapılar değişmekte ve bu “yeni normal” düzen içerisinde çeşitli pozisyon ve alanlarda yetişmiş insan gücüne ihtiyaç artmaktadır. Günümüzde bu alanda yetişmiş nitelikli profesyonellerin talep gördüğü birkaç alanı mesleki unvanlardan ziyade işletme fonksiyonları olarak sıralamak gerekirse:

Öncelikle “Tedarik Zinciri Yönetimi”ni dikkate almamız gerekiyor. Küreselleşmeye ilave olarak çevrimiçi alışverişin artmasıyla birlikte şirketler, uçtan uca tedarik zinciri sürecini verimli bir şekilde yönetebilen, zamanında teslimat sağlayan, envanteri optimize eden ve tedarikçiler ve distribütörlerle koordinasyon sağlayabilen profesyonellere ihtiyaç duyuyor. Bu alanın merkezinde planlama ve yönetim kavramları yer almaktadır.

Sonrasında temek fonksiyon alanlarından başta geleni olarak “Taşımacılık ve Dağıtım”dan bahsedebiliriz. Malların üreticilerden tüketicilere hareketi, taşıma/nakliye ve dağıtım ağlarını içerir. Yetenekli kişilerin lojistik rotaları yönetmesi, taşımacılık modlarını koordine etmesi, teslimat programlarını optimize etmesi ve nihai (son kilometre) teslimat zorluklarını halletmesi gerekir. Bu alanın özü ise klasik lojistik operasyonları ile iletişim yönetimi ve planlamadır.

Diğer temel fonsiyon alanı da “Depolama ve Envanter Yönetimi”dir. Etkili depolama ve envanter yönetimi, sorunsuz lojistik operasyonlar için çok önemlidir. Depo operasyonlarını denetlemek, envanter seviyelerini yönetmek ve doğru stok kontrolünü sağlamak için eğitimli personele ihtiyaç vardır. Bu firmalara önemli maliyet avantajlarının yanı sıra müşteri memnuniyetinde de yükselme olarak pozitif bir şekilde geri dönmektedir. Buranın özünde de planlama ve operasyonel lojistik ve insan yönetimi yer almaktadır.

Son olarak saydıklarımızı tedarik zinciri boyunca entegre edebilmek için “Teknoloji ve Veri Analitiği” alanı gelmektedir. Küresel tedarik zincirleri ve lojistik ağları içerisinde çok yüksek miktarda veri üretilmektedir. Bilgi çağı olarak da adlandırdığımız günümüzde bu veri oldukça kıymetlidir. Lojistik sektörü, verimliliği artırmak ve operasyonları optimize etmek için teknolojiden ve veri analitiğinden giderek daha fazla yararlanıyor. Lojistik yazılımıyla çalışabilen, verileri analiz edebilen ve rota optimizasyonu, tahmine dayalı analitik ve otomasyon gibi yenilikçi çözümleri uygulayabilen profesyonellere yoğun bir talep var. Bu alanın özünde de bilişim, planlama ve iletişim yetenekleri yer almaktadır.

Zafer hocam, anladığımız kadarıyla gerek bilimsel yönelim gerekse mesleki uygulama sahası olarak oldukça fazla yönleri olan yani akademik dünyanın deyimiyle çok disiplinli bir alandan bahsediyoruz. Peki bu alanda kariyer yapmayı düşünen gençlere tavsiyeleriniz neler olur?

Sorunuza sadece bu sene üniversite sınavına girmiş gençler için değil hangi bölümden mezun olursa olsun dinamik ama bir o kadar da karmaşık olan bu sektörde kariyer yapmayı düşünen tüm gençler için cevaplamak isterim. Bu noktada bazı tavsiyelerimi öncelikle daha bilimsel bir bakış açısıyla sıralayayım, sonrasında ise biraz özel hayata ve kendi eğitim alt yapılarına dair uyarılarım da olacaktır:

Öncelikle mutlaka ilgili eğitim ve öğretim alanlarında eğitim alınması gerekmektedir. Lojistik, tedarik zinciri yönetimi veya ilgili bir alanda bir derece (lisans / Yük.Lis.) veya sertifika programını tamamlasınlar. Bu onlara sağlam bir temel sağlayacak ve ilgili alanlarda istihdam edilebilirliklerini artıracaktır.

Güçlü analitik ve problem çözme becerileri geliştirsinler. Günümüz lojistiği genellikle analitik düşünme ve problem çözme becerileri gerektiren karmaşık zorlukları içerir. Bu becerileri gerek bir örgün öğretim kurumunda gerekse bir kurs, staj veya pratik deneyimlerle mutlaka geliştirmeleri gerekmektedir.

Bu alana gönül verdilerse sektör trendlerinden haberdar olsunlar. Lojistik sektörü, teknolojik gelişmeler ve değişen tüketici beklentileriyle sürekli olarak gelişmektedir. Ders kitaplarıyla sınırlı kalmayarak, sektör yayınlarını takip ederek, seminerlere katılarak ve ilgili profesyonel ağlara katılarak en son trendler, yenilikler ve en iyi uygulamalardan haberdar olmaları onları değişen şartlar karşısında kuvvetli kılacaktır.

Mutlaka pratik deneyim arasınlar. Lojistik sektörü işletme, finans, mühendislik ve hatta hukuk gibi birçok bilim dalının uygulandığı multi-disipliner bir alandır. Bu nedenle hangi bilimsel yönelimde olursanız olun alanda uygulamalı deneyim kazanmak için lojistik şirketlerinde staj fırsatları veya hatta giriş seviyesinde düşük ücretli pozisyonları arasınlar. Bu, sektör dinamiklerini anlamalarına, bir meslektaş ağı oluşturmalarına ve potansiyel işverenlere olan bağlılıklarını göstermelerine yardımcı olacaktır.

Yeni çağın gereksinimlerinden birisi olarak yumuşak becerilerini geliştirsinler. Günümüzde beden gücü ve analitik çözümler gerektiren iş teknoloji aracılığıyla yani otomasyon ve bilişim sistemleriyle yapılabilmektedir. Bu nedenle lojistik sektöründe hem bu teknolojilerle çalışanlar arasında senkronizasyonu sağlamak hem de işbirliği için etkili iletişim, ekip çalışması, uyum sağlama ve liderlik esastır. Üstelik sizin vurguladığınız lojistiğin stratejik yönleri için de bu tip yönetim yetkinliklerine ihtiyaçları olacaktır. Bununla ilişkili olarak profesyonel olarak büyümelerini ve ilerleme fırsatlarını artırabilecekleri için bu sosyal becerileri geliştirmeye odaklanmalarını tavsiye ederim. Bunun yanında kritik düşünme, yaratıcılık ve problem çözme yeteneklerini de sürekli geliştirmeleri onları sektörde kalıcı kılacaktır.

Genç profesyoneller, bu yönergeleri ya da tavsiyeleri izleyerek kendilerini dinamik ve genişleyen lojistik alanında başarılı ve ödüllendirici bir kariyer için konumlandırabilirler.

Ancak belirttiğim üzere burada birkaç özel uyarım da olacak. Bunlardan birisi günümüz iş dünyasının aradığı lojistikçilerin mutlaka matematik temelli analitik becerilerinin gelişmiş olması, bilgisayarlar ve bilgisayar programlarıyla iyi birer dost olmaları sorunlara analitik çözümler getirebilmenin bir gereksinimi olarak ortaya çıkmaktadır. Cep telefonunda oyun oynamak, mesajlaşmak, çeşitli sosyal medya kanallarında gezinmek aradığımız analitik ve dijital yetkinlikler arasına girmemektedir.

Diğer önemli bir konu ise tamamen uluslararası entegrasyona dayalı bir meslek alanı olarak mutlaka kuvvetli derecede yabancı dil özellikle İngilizce bilmeleri gerekmektedir.

Son olarak bazı özel konulardan da bahsedeceğim. Gençlerin şunu bilmesi gerekir ki bizim sektör uykucuları pek sevmez. Çünkü Dünya küresinde lojistik faaliyetler hiç durmaz, dolayısıyla uykusuz gecelere ve erkenci sabahlara hazır olmaları gerektiğini hatırlatmak isterim. Bunun yanında ben zaman baskısı altında çalışamıyorum gibi bahaneler bizim sektörümüz için hiç uygun değildir. Çünkü kalkan bir uçağa ne siz ne de ulaştırmak istediğiniz yükünüz binemez. Üstelik bir müşteri olarak bizler nasıl siparişlerimizi doğru zamanda doğru yerde doğru şekilde ve doğru maliyetle almak istiyorsak masanın bu tarafında geçtiğimizde hizmet verdiğimiz müşterinin aynı şeyleri beklediğini unutmamak gerekir. Ancak sürekli değişim gösteren ve gelişen bir sektörde önemli bir oyuncu olmak istiyorlarsa bu konularda da kendilerini geliştirmeleri gerekecektir.

Zafer hocam, son olarak görev yaptığınız İstanbul Bilgi Üniversitesi çerçevesinde bir sorumuz olacak. BİLGİ Lojistik Yönetimi Bölümü’ndeki eğitime dair vurgulamak istedikleriniz neler? Örneğin, bölümün sektörel işbirlikleri var mı? Uygulamalı Bilimler Fakültesi bünyesinde olmak neler getiriyor?

Sizlerin de bildiği üzere halen İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde Uygulamalı Bilimler Fakültesi dekanı olarak görev yapmaktayım. Ancak bir öğretim üyesi olarak kadrom Lojistik Yönetimi bölümündedir. Avrupa’da çok önceden başlayan uygulamalı bilimler fakültesi ve üniversitesi eğilimi ülkemizde ancak son yıllarda önem kazanmaya başladı.

Bilindiği üzere lojistik alanı mühendislik, işletme yönetimi, ticaret, uluslararası ilişkiler ve hukuk gibi farklı alanlardaki profesyonellerin harmoni içerisinde çalıştığı bir uygulama alanıdır.  Dolayısıyla uygulamalı bilimler yaklaşımına göre bu bölümlerdeki eğitimin de bu yönde verilmesi gerekmektedir. Bunun yanında bu tip bölümlerde eğitim veren öğretim elemanlarının da sektör tecrübeli ya da sektörle kuvvetli ilişki içerisinde olmaları beklenmektedir.

Bu çerçevede Bilgi, Lojistik Yönetimi bölümünün her biri kamu ya da özel sektörde uygulama deneyimine sahip yönetim, mühendislik, bilişim ve ticaret gibi alanlardan başlayarak lojistiğe gönül verip bu konulara odaklanmış öğretim üyelerinden teşkil olduğunu mutlulukla ifade etmek isterim. Gerek Bilgi markasının bize yarattığı işbirliği imkanlarıyla gerekse öğretim üyelerimizin sektördeki ilişki ağları aracılığıyla, buna ilave olarak açıkladığım çerçevedeki anlayışa uygun çağdaş bir eğitim müfredatıyla genç lojistikçileri geleceğe hazırlamaktayız.

Burada öğrencilerimizin mezun olurken en büyük kazanımı işletmecilik tabanıyla başlayan eğitimleri dört yıl içerisinde lojistiğin tüm fonksiyonlarını kapsayacak şekilde detaylandırmaları, stajlar ve teknik geziler ile sektör temsilcilerinin verdiği seminer ve eğitimlerle sektöre entegre olmalarıdır.

Umarım bu kısa çerçeveye sığdırmaya çalıştığım görüşlerim gençlerimiz açısından faydalı olur. Ben hepsine seçilerinin kendileri, aileleri, sektörümüz ve ülkemiz için faydalı sonuçlar getirmesini diliyorum.

Hocam, çok teşekkür ediyoruz. Tekrar görüşmek üzere.