Tapu Kayıtlarını Güncellemeyenler İçin Yüksek Ceza

Maliye Bakanlığı, tapuda düşük beyan yoluyla vergi kaybına yol açanlara karşı yeni bir denetim dalgası başlattı. Son beş yılı kapsayan geriye dönük incelemelerle, gönüllü olarak beyan düzeltmesi yapmayan vatandaşlar ve emlakçılar için ağır yaptırımlar gündemde. Vergi uzmanları, devletin artık büyük firmaların yanı sıra bireysel alıcı ve satıcıları da yakından takip ettiğini belirtiyor.

Yapay Zekâ Destekli Tarama: Kayıt Dışılık Ortaya Çıkıyor

Maliye’nin başlattığı süreçte yapay zekâ destekli taramalar, tapuda beyan edilen değer ile gerçek satış fiyatı arasındaki farkları hızlıca tespit edebiliyor. Uzmanlara göre özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerde yüksek değerli konut satışlarında eksik beyan giderek yaygınlaşıyor. Örneğin, 10 milyon TL’ye satılan bir evin tapuda 2,5 milyon TL olarak gösterilmesi, devlet için ciddi mali kayıp anlamına geliyor.
Bu noktada önemli bir değişiklik de gözleniyor: Daha önce denetimler çoğunlukla inşaat firmalarına odaklanırken, şimdi bireysel alıcı ve satıcılar da radarın içine girdi. Gayrimenkul kredileri ve banka kayıtları da tarama sistemine entegre edildiği için, düşük beyan yapmak artık eskisi kadar kolay değil.

Gecikme Faizi ve Cezalar: Yüzde 53,25

Eksik beyan tespit edildiğinde ödenecek gecikme faizi yıllık yüzde 53,25 olarak uygulanıyor. Beş yıl öncesine dönük işlemler için hesaplandığında, eksik beyanın kendisi, zıyaı cezası ve gecikme faizi birleştiğinde vatandaşların karşılaşacağı yük oldukça ağır hale geliyor. Bu nedenle uzmanlar, gönüllü düzeltme yapmanın mali açıdan kritik olduğunu vurguluyor.
Sektör temsilcileri, yüksek değerli konutlarda küçük bir farkın bile milyonlarca liralık kayba yol açabileceğini belirtiyor. Örneğin 10 milyon TL’lik bir evde 7,5 milyon TL’lik eksik beyan, yalnızca vergi kaybına değil, aynı zamanda devlete olan borcun gecikme faiziyle birlikte katlanmasına neden oluyor.

Emlakçılar da Mercek Altında

Denetimler yalnızca alıcı ve satıcı ile sınırlı değil; emlakçılar da düşük komisyon faturalaması yaparlarsa cezalı duruma düşebiliyor. Komisyonun bir kısmının rayiç bedel üzerinden faturalandırılması ve kalanının elden alınması, sistem tarafından tespit edilirse geriye dönük vergi tahsilatı uygulanabiliyor. Bu durum, sektörde şeffaflığı artırmayı ve kayıt dışılığın önüne geçmeyi amaçlıyor.

AKP’den Açıklama: “Vatandaşa Yüklenmeyeceğiz”

Konuyla ilgili açıklama yapan AKP Genel Merkez Yerel Yönetimler Başkanı Mustafa Demir, “Vatandaşın sırtına yeni yük bindirmeyeceğiz. Hem belediyelerin gelir ihtiyacını gözeten hem de vatandaşın hakkını koruyan dengeli bir yaklaşımı sürdüreceğiz” ifadelerini kullandı. Ancak uzmanlar, bu açıklamanın gönüllü beyan düzeltmesi gerekliliğini ortadan kaldırmadığını belirtiyor. Devletin yapay zekâ destekli sistemleri, geçmiş yıllara dair işlemleri de tespit edebiliyor.

Gönüllü Düzeltmenin Önemi

Uzmanlara göre vatandaşlar önlerinde iki seçenekle karşı karşıya:
Gönüllü olarak düzeltme yapmak: Eksik beyanı doğru bedelle güncellemek, ceza ve faizden kurtulmanın tek yolu.
Denetim sonucu tespit edilmesini beklemek: Vergi aslı, zıyaı cezası ve yüksek gecikme faiziyle ağır bir mali yük ortaya çıkacak.
Bu noktada dikkat çekici olan, devletin artık “gönüllü uyum” politikasını ön plana çıkarması. Gönüllü düzeltmeler, sadece finansal riskleri azaltmakla kalmıyor; aynı zamanda vatandaşın hukuki olarak da korunmasını sağlıyor.

Sektör ve Vatandaş Perspektifi

Sektör temsilcileri, özellikle büyükşehirlerde yüksek değerli konut alım-satımlarında düşük beyanın giderek artığını belirtiyor. Bu durum, konut piyasasında fiyatların yapay olarak düşük gösterilmesine ve belediyelerin tapu harçlarında gelir kaybına yol açıyor. Vatandaş açısından ise, geçmiş yıllara dair eksik beyanın fark edilmesi hâlinde, yalnızca para cezası değil, aynı zamanda uzun süreli mali yükümlülük doğuyor.
Uzmanlar, bu yeni denetim dalgasının gayrimenkul piyasasında şeffaflığı artıracağını, kayıt dışı işlemleri azaltacağını ve devletin vergi gelirlerini güvence altına alacağını ifade ediyor. Ayrıca, gönüllü beyan düzeltmelerinin teşvik edilmesiyle vatandaşların hukuki ve mali risklerden korunacağına dikkat çekiliyor.

Sonuç: Göz Açıp Kapayıncaya Kadar Zaman Daralıyor

Maliye Bakanlığı’nın yeni uygulamaları, milyonlarca gayrimenkul işlemini kapsıyor ve eksik beyanları gün yüzüne çıkaracak. Uzmanlar, yüksek değerli konut sahiplerini ve alıcılarını, tapuda doğru bedeli beyan etmeleri konusunda uyarıyor. Gönüllü düzeltme yapmak hem finansal açıdan hem de hukuki açıdan vatandaşın elini güçlendiren tek yol olarak öne çıkıyor. Aksi hâlde, devletin radarına takılmak ve yüksek faizle birlikte ağır ceza ödemek kaçınılmaz olacak.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
Zaferozcivan59@gmail.com