Küresel Rekabet Endeksi

Küresel ekonominin hızla değiştiği, ülkeler arasındaki sınırların ticaret ve teknoloji aracılığıyla giderek belirsizleştiği günümüzde, devletlerin ekonomik gücünü ölçmek ve kıyaslamak için kullanılan en önemli araçlardan biri Küresel Rekabet Endeksi (Global Competitiveness Index- GCI). Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından hazırlanan bu endeks, ülkelerin üretim kapasitelerini, verimlilik düzeylerini ve uzun vadede sürdürülebilir büyüme potansiyellerini ortaya koyan kapsamlı bir tablo sunuyor.

Geleneksel olarak ülkelerin rekabet gücü, yalnızca ekonomik büyüklükleri ya da kişi başına düşen gelirleri ile değerlendiriliyordu. Ancak günümüzde, dijitalleşmeden eğitim seviyesine, altyapı kalitesinden inovasyon kapasitesine kadar pek çok faktör, bir ülkenin küresel rekabet yarışındaki yerini belirliyor. İşte tam da bu noktada Küresel Rekabet Endeksi, ekonomik performansı daha geniş bir çerçevede ele alarak politika yapıcılara ve iş dünyasına yol gösterici bir rehber niteliği taşıyor.

Küresel Rekabet Endeksi, ülkeleri kurumsal yapı, altyapı, makroekonomik istikrar, sağlık, eğitim, işgücü piyasası etkinliği, finansal sistem, pazar büyüklüğü, inovasyon ekosistemi ve teknoloji adaptasyonu gibi pek çok kriter üzerinden değerlendiriyor. Bu kapsamda hazırlanan rapor, yalnızca ekonomik büyüme oranlarını değil; aynı zamanda ülkelerin uzun vadede bu büyümeyi sürdürebilme kapasitesini de ölçüyor.
Örneğin, güçlü bir eğitim sistemi ve inovasyon kültürü olmayan bir ülke, kısa vadede yüksek büyüme oranlarına ulaşabilir; ancak uzun vadede teknoloji üreten ve yenilikçi fikirleri ekonomik değere dönüştüren rakipleri karşısında geri planda kalabilir. Bu nedenle endeks, ekonomik büyüklüğün ötesine geçerek bir ülkenin rekabetçiliğini geleceğe taşıyan unsurları öne çıkarıyor.
Bir başka önemli nokta da dijital dönüşüm. Yapay zekâ, büyük veri ve otomasyonun ekonomilerdeki ağırlığı arttıkça, ülkelerin teknolojiye ne kadar hızlı uyum sağladığı rekabet gücünü belirleyen kritik bir unsur haline geliyor. Bu nedenle son raporlarda dijital altyapının kalitesi ve girişimcilik ekosisteminin gelişmişliği, endeks sıralamasında daha fazla önem kazandı.

Küresel Rekabet Endeksi raporlarında genellikle İsviçre, Singapur, ABD, Hollanda, Almanya, Japonya gibi ülkeler üst sıralarda yer alıyor. Bu ülkelerin ortak özellikleri, güçlü bir kurumsal yapıya, ileri düzey bir teknoloji altyapısına ve sürekli inovasyonu teşvik eden bir ekonomik modele sahip olmalarıdır.
İsviçre, Ar-GE yatırımlarının yüksekliği ve inovasyon kapasitesiyle öne çıkarken; Singapur, dijitalleşmede attığı adımlar ve iş yapma kolaylığı ile dikkat çekiyor. ABD ise büyük pazar büyüklüğü, güçlü üniversite sistemi ve teknoloji şirketleri sayesinde ilk sıralarda kalmayı sürdürüyor.
Gelişmekte olan ülkeler arasında ise Çin, Güney Kore, Hindistan ve Malezya gibi ekonomiler, hızla yükselen inovasyon kapasiteleri ve sanayi yatırımlarıyla dikkat çekiyor. Özellikle Çin, dijital teknolojilerdeki hızlı ilerlemesi sayesinde küresel rekabet liginde üst sıralara doğru tırmanıyor.

Türkiye, Küresel Rekabet Endeksi sıralamalarında genellikle orta sıralarda yer alıyor. Ülkemizin güçlü yönleri arasında pazar büyüklüğü, genç ve dinamik nüfusu, stratejik coğrafi konumu öne çıkarken; zayıf noktalar ise çoğunlukla eğitim kalitesi, inovasyon kapasitesi, yargı bağımsızlığı ve makroekonomik istikrar alanlarında karşımıza çıkıyor.
Son yıllarda Türkiye’nin altyapı yatırımları, ulaştırma projeleri ve dijitalleşmeye yönelik adımları rekabet gücünü artıran faktörler arasında sayılabilir. Ancak sürdürülebilir bir rekabetçi ekonomi için eğitim sisteminde kalite artışı, hukuk ve kurumsal yapıların güçlendirilmesi, teknolojiye dayalı üretimin teşviki ve Ar-GE harcamalarının artırılması gerekiyor.
Türkiye’nin küresel rekabette kalıcı bir şekilde üst sıralara çıkabilmesi, yalnızca ekonomik büyüme oranlarına değil, aynı zamanda bilgi ekonomisine geçiş, inovasyon kültürünün yaygınlaşması ve nitelikli işgücünün artması gibi alanlarda atacağı adımlara bağlı.

Küresel Rekabet Endeksi, ülkelerin ekonomik gücünü yalnızca bugünün rakamlarıyla değil, yarının potansiyeliyle de ölçen bir araç. Bu açıdan bakıldığında, ülkelerin refah düzeyini ve dünya ekonomisindeki yerini belirleyen en kritik göstergelerden biri.
Günümüzde küresel rekabet, yalnızca üretim maliyetleriyle değil; inovasyon, dijital dönüşüm, insan kaynağının niteliği ve kurumsal yapının sağlamlığıyla kazanılıyor. Dolayısıyla, ülkeler arasındaki yarış aslında geleceği şekillendirme yarışı haline gelmiş durumda.
Türkiye’nin bu yarışta daha güçlü bir konum elde edebilmesi için öncelikle bilgiye dayalı ekonomi, nitelikli eğitim, teknolojiye uyum ve güçlü kurumlar alanlarında kararlı adımlar atması gerekiyor. Çünkü küresel rekabet endeksinde yükselmek, yalnızca bir sıralama başarısı değil; aynı zamanda uzun vadeli kalkınma, toplumsal refah ve sürdürülebilir büyümenin de anahtarıdır.

ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
Zaferozcivan59@gmail.com