2025 Yılı Türkiye’nin Kitap Okuma Bilgileri

2025 yılı, Türkiye’de okuma alışkanlıklarının yalnızca nicelik olarak değil, nitelik olarak da önemli bir dönüşüm geçirdiği bir yıl olarak kayda geçti. Yıl boyunca yayınevlerinin satış verileri, çevrim içi kitap platformlarının okuma istatistikleri, kütüphane ödünç alma rakamları ve okur eğilimlerine ilişkin saha gözlemleri bir araya getirildiğinde, Türkiye’de kitabın hâlâ güçlü bir kültürel damar olduğu; ancak bu damarın yön değiştirdiği açık biçimde görülüyor. 2025’in kitap tercihleri, toplumun ruh halini, beklentilerini ve gündemini adeta bir ayna gibi yansıtıyor.

Bu yılın okuma haritasında üç ana eksen öne çıktı: gelecek kaygısı ve bireysel arayış, toplumsal hafıza ve kimlik, kaçış ve kurmaca dünyalara yönelim. Okurlar bir yandan yaşadıkları belirsizlikleri anlamlandırmaya çalışırken, diğer yandan hem geçmişle hesaplaşan hem de hayal gücünü besleyen metinlere yöneldi.

Kurgu Hâlâ Zirvede, Ama Ton Değişti

2025’te de en çok okunan türlerin başında roman geldi. Ancak roman tercihleri önceki yıllara kıyasla belirgin bir ton değişimi gösterdi. Uzun soluklu, ağır anlatımlı klasik romanların yerini daha akıcı, güçlü hikâye örgüsüne sahip, gündelik hayata temas eden eserler aldı. Okur, büyük anlatılardan çok “kendine benzeyen” karakterlerin hikâyelerini aradı.

Özellikle yerli yazarların çağdaş romanları dikkat çekici bir yükseliş gösterdi. Büyük şehirlerde sıkışmış hayatlar, orta sınıfın görünmez kaygıları, gençlerin gelecek belirsizliği ve aile içi çatışmalar, yılın romanlarında en sık karşılaşılan temalar arasında yer aldı. Bu eğilim, okurun edebiyeti bir kaçıştan çok, bir anlama ve yüzleşme alanı olarak gördüğünü ortaya koyuyor.

Öte yandan, psikolojik derinliği olan romanlar ve bireyin iç dünyasını merkeze alan anlatılar, 2025’in en istikrarlı okur kitlesini oluşturdu. İç monologlara, kırılgan karakterlere ve sade ama etkili dile sahip eserler, özellikle genç yetişkin okurlar arasında geniş yankı buldu.

Polisiye ve Gerilim: Kaçışın En Güçlü Adresi

Yılın bir diğer dikkat çekici eğilimi ise polisiye ve gerilim türlerindeki yükseliş oldu. Gündelik hayatın yoğunluğu ve zihinsel yorgunluk, okuru hızlı akan, merak duygusunu diri tutan metinlere yöneltti. Yerli polisiyenin yanı sıra çeviri gerilim romanları da 2025’in çok okunanları arasında yer aldı.

Bu türdeki kitapların yalnızca “eğlencelik” olarak okunmadığı da görülüyor. Son yıllarda artan toplumsal gerilimler, adalet duygusuna yönelik sorgulamalar ve suç olgusunun gündelik hayattaki görünürlüğü, polisiye romanları aynı zamanda bir toplumsal okuma metni hâline getirdi. Okur, suçun nedenlerini, sistemin işleyişini ve bireyin karanlık yanlarını bu romanlar üzerinden tartıştı.

Kişisel Gelişimde Yeni Dönem: “Motivasyondan “Anlama

Bir dönem rafları domine eden klasik kişisel gelişim kitapları, 2025’te yerini daha derinlikli ve sorgulayıcı eserlere bıraktı. “Nasıl daha başarılı olunur?” sorusundan çok, “Nasıl daha anlamlı bir hayat yaşanır?” sorusuna cevap arayan kitaplar öne çıktı.
Psikoloji temelli eserler, travma, kaygı, tükenmişlik ve duygusal dayanıklılık konularını ele alan kitaplar yıl boyunca yüksek ilgi gördü. Okur, hazır reçetelerden ziyade, kendini tanımaya ve iç dünyasını anlamaya yardımcı olan metinlere yöneldi. Bu eğilim, 2025’in okuma tercihlerinin bireysel olduğu kadar toplumsal bir ruh hâlini de yansıttığını gösteriyor.

Araştırma, Tarih ve Deneme: Sessiz Ama Kalıcı İlgi

Her ne kadar satış listelerinde kurgu türleri ön planda olsa da 2025’te araştırma-inceleme, tarih ve deneme kitaplarına olan ilgi istikrarlı biçimde devam etti. Özellikle yakın tarih, toplumsal dönüşümler ve Türkiye’nin siyasi-sosyal kırılma anlarını ele alan eserler, belirli bir okur kitlesi tarafından yakından takip edildi.

Deneme kitapları ise kısa, yoğun ve düşündürücü metinleriyle modern okuma temposuna uyum sağladı. Uzun akademik metinler yerine, gündelik hayatla bağ kuran, okuru düşünmeye sevk eden denemeler, yılın “sessiz kazananları” arasında yer aldı.

Genç Okurlar ve Yeni Okuma Biçimleri

2025’in kitap tercihleri değerlendirilirken genç okurların etkisi göz ardı edilemez. Sosyal medya, podcastler ve çevrim içi okuma toplulukları, gençlerin kitapla kurduğu ilişkiyi yeniden şekillendirdi. Bir kitabın popülerleşmesinde artık yalnızca edebî değeri değil, dijital dünyadaki görünürlüğü de belirleyici oldu.
Kısa bölümlere ayrılmış, dili sade, karakterleri güçlü kitaplar gençler arasında daha hızlı yayıldı. Fantastik kurgu, bilim kurgu ve distopya türleri, özellikle lise ve üniversite çağındaki okurlar arasında popülerliğini korudu. Gelecek tasavvurları, alternatif dünyalar ve teknolojinin insan hayatına etkisi, genç okurun en çok ilgi gösterdiği başlıklar arasında yer aldı.

Basılı Kitap mı, Dijital mi?

2025’te okuma tercihleri yalnızca “ne okunduğu” değil, “nasıl okunduğu” sorusunu da gündeme taşıdı. Basılı kitap hâlâ güçlü konumunu korurken, e-kitap ve sesli kitap kullanımı özellikle büyük şehirlerde belirgin biçimde arttı. Uzun yolculuklar, yoğun iş temposu ve zaman yönetimi sorunları, sesli kitapları cazip bir alternatif hâline getirdi.

Ancak yapılan gözlemler, dijital formatların basılı kitabın yerini tamamen almadığını; aksine birlikte var olma eğiliminin güçlendiğini gösteriyor. Okur, bazı kitapları dinlemeyi, bazılarını ise sayfalarına dokunarak okumayı tercih ediyor.

2025’in Okuma Fotoğrafı Ne Söylüyor?

Türkiye’nin 2025 kitap tercihleri, toplumun hem kendine dönük hem de dünyaya açık bir arayış içinde olduğunu ortaya koyuyor. Okur, bir yandan gündelik hayatın yükünden kaçmak isterken, diğer yandan yaşadığı dönemi anlamlandırma ihtiyacını da kitaplar aracılığıyla karşılıyor.

Bu tablo, kitabın yalnızca bir kültür ürünü değil; aynı zamanda bir toplumsal nabız ölçer olduğunu bir kez daha gösteriyor. 2025’te Türkiye ne okudu sorusunun cevabı, aslında şu soruyla iç içe geçiyor: Türkiye 2025’te ne hissetti, neyi merak etti ve neyin peşinden gitti?
Cevap, raflarda ve sayfaların arasında duruyor.

ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
Zaferozcivan59@gmail.com